آغاز این راه...
ششمین چله
سوره معارج
هفتادمین سوره قرآن کریم است که مکی و دارای 44 آیه است. این سوره به «سأل سائل» نیز شهرت دارد.
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه واله وسلم در فضیلت این سوره فرموده اند: هر کس سوره معارج را قرائت کند خداوند ثواب کسانی که رعایت امانت و عهدهای خود را می کنند و کسانی که بر نمازهای خود مواظبت می کنند را به او عطا می کند.
در سخنی از امام صادق علیه السلام نیز آمده است: هر کس سوره معارج را زیاد بخواند خداوند از گناهان او پرسش نخواهد کرد و در روز قیامت او را نزد پیامبر و اهل بیتش علیهم السلام ساکن خواهد کرد.
آثار و برکات سوره
1) گره گشایی برای اسیران و زندانیان
رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: کسی که در اسارت است یا در زندان و در بند است اگر سوره معارج را بخواند برای او گره گشایی می شودو این سوره او را حفظ می کند تا نزد خانواده اش باز گردد.
2) روا شدن حاجات
روایت است که هر کس بر خواندن این سوره در شب و روز مداومت کند هر حاجتی که دارد روا می گردد.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پنجمین چله
سوره دخان
فضیلت و خواص سوره دخان
دخان؛ چهل و چهارمین سوره قرآن است که مکی و59آیه دارد.
در فضیلت سوره دخان از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم روایت شده: هر کس سوره دخان را در شب ها قرائت کند، خداوند گناهان گذشته اش را می آمرزد.
در روایت دیگری آمده است: هر کس در شب جمعه سوره دخان را قرائت کند بخشیده خواهد شد.
همچنین از ایشان روایت شده که فرمودند: هر کس در شب یا روز جمعه سوره دخان را قرائت کند خداوند خانه ای در بهشت برای او بنا می کند. و کسی که در شب جمعه سوره دخان را قرائت می کند در حال صبح می کند که خداوند او را آمرزیده است و او را با حورالعین تزویج خواهد کرد.
امام باقر علیه السلام فرمودند: هر کس سوره دخان را در نمازهای واجب و نافله های خود بخواند خداوند وی را در روز قیامت در زمره ایمنان برانگیزاند و در سایه عرش خود جای دهد و حسابش را آسان کند و نامه عملش را به دست راستش دهد.
آثار و برکات سوره دخان
جهت شکوه و هیبت نزد مردم
هر کس این سوره را بنویسد و با خود همراه داشته باشد در چشم مردم با هیبت باشد و هر کس آن را بشوید و از آن آب بنوشد از شر سخن چین در امان خواهد بود.
امام باقر علیه السلام فرمودند: هر کس سوره دخان را در نمازهای واجب و نافله های خود بخواند خداوند وی را در روز قیامت در زمره ایمنان برانگیزاند و در سایه عرش خود جای دهد و حسابش را آسان کند و نامه عملش را به دست راستش دهد
برآورده شدن حاجت
از امام صادق علیه السلام نقل شده: هر که 70 بار جهت مهمات این سوره را بخواند حاجتش روا گردد و نیز هر که این سوره را بنویسد و با خود دارد خلایق او را دوست دارند.
خلاصی از وسوسه های شیطانی
از پیامبر اکرم نقل شده است: اگر سوره دخان را بنویسد و به همراه داشته باشد از مکر و حیله های شیطان در امان است و اگر این نوشته را شب هنگام زیر سر خود بگذارد در خواب رویاهای شیرین و خوش می بیند و از اضطراب شبانه خلاص می شود...
تفسیر سوره دخان ... ازتفسیرنمونه
به نام خداوند بخشنده بخشایشگر.
نزول قرآن در شبى پربرکت :.
در ابـتـداى ایـن سوره نیز همانند چهار سوره گذشته و دو سوره آینده که مجموعا هفت سوره را تشکیل مى دهد با حروف مقطعه ((حاـمیم)) (حم) روبه رومى شویم.
آیه))ـ در دومـیـن آیـه به قرآن مجید سوگند یاد کرده ، مى فرماید: ((قسم به این کتاب آشکار)) (والکتاب المبین)
کـتـابـى کـه محتوایش روشن ، معارفش آشکار، تعلیماتش زنده ، احکامش سازنده ، و برنامه هایش حساب شده است.
آیه))ـ اما ببینیم این سوگند براى چه منظورى ذکر شده است ؟ آیه شریفه این حقیقت را روشن سـاخته ، مى گوید: ((بطورمسلم ما قرآن را (که سند حقانیت پیامبر اسلام است) در شبى پربرکت نازل کردیم)) (انا انزلناه فى لیلة مبارکة)
شب پربرکتى که مقدرات جهان بشریت با نزول قرآن رنگ تازه اى به خودرفت ، شبى که سرنوشت خلایق و مقدرات یکسان در آن رقم زده مى شود، آرى !قرآن در شبى سرنوشت ساز، در شب قدر بر قلب پاک پیامبر نازل شد.
امـا هـدف اصـلى از نزول آن چه بود؟ همان است که در ذیل آیه به آن اشاره شده ، مى فرماید: ((ما همواره انذارکننده بودیم)) (انا کنا منذرین.)
این یک سنت همیشگى ماست که فرستادگان خود را براى بیم دادن ظالمان و مشرکان ماموریت مى دهیم ، و فرستادن پیامبر اسلام با این کتاب مبین نیز آخرین حلقه از این سلسله است.
آیه))ـ این آیه توصیف و توضیحى است براى شب قدر، مى گوید: شب قدر شبى است که ((در آن هر امرى از امور بر طبق حکمت الهیه تفصیل و تبیین مى شود)) (فیها یفرق کل امر حکیم) این یان هـماهنگ با روایات بسیارى است که مى گوید: در شب قدر مقدر است یکسال همه انسانها تعیین مى گردد، و ارزاق ، وسرآمد عمره، و امور دیگر، در آن شب تفریق و تبیین مى شود.
آیه))ـ در این آیه براى تاکید بر این معنى که قرآن از ناحیه خداست مى فرماید: آرى نزول قرآن در شب قدر ((فرمانى بود از سوى ما; ما (محمد را)فرستادیم)) (امرا من عندنا انا کنا مرسلین)
آیه))ـ سپس براى بیان علت اصلى نزول قرآن و ارسال پیامبر و مقدرات شب قدر مى افزاید: همه اینها ((به خاطر رحمتى است از سوى پروردگارت)) (رحمة من ربک)
آرى ! رحمت بى کران او ایجاب مى کند که بندگان را به حال خود رها نکند، وبرنامه و راهنما براى آنها بفرستد.
و در ذیـل هـمـین آیه و آیات بعد اوصاف هفتگانه اى براى خداوند مى شمردکه همگى بیانگر مقام توحید اوست مى فرماید: ((او سمیع و علیم است)) (انه هوالسمیع العلیم.)
تقاضاى بندگان را مى شنود و به اسرار درون دلهاى آنها آگاه است.
آیه))ـ سپس در بیان سومین توصیف مى فرماید: ((خداوندى که پروردگارآسمانها و زمین و آنچه در مـیـان آن دو قـرار گـرفته است مى باشد، اگر شما یقین دارید))(رب السموات والا رض وما بینهما ان کنتم موقنین)
از آنـجـا کـه بـسـیـارى از مشرکان به خدایان و ارباب متعددى قائل بودند، و براى هر نوع از انواع مـوجودات ربى مى پنداشتند در این آیه با جمله ((رب السموات والا رض وما بینهما)) خط بطلان بر همه مى کشد و اثبات مى کند که پروردگار همه موجودات عالم یکى است.
آیه))ـ در چـهارمین و پنجمین و ششمین توصیف مى فرماید: ((هیچ معبودى جز او نیست زنده مى کند و مى میراند)) (لا اله الا هو یحیى ویمیت)
و در هـفـتـمـیـن و آخـریـن توصیف مى افزاید: ((او پروردگار شما و پروردگار پدران نخستین شماست)) (ربکم ورب آبائکم الا ولین)
حـیـات و مـرگ شـما به دست اوست ، و پروردگار شما و پدرانتان و همه جهانیان اوست بنابراین مـعـبودى جز او نمى تواند وجود داشته باشد، آیا کسى که نه مقام ربوبیت دارد، و نه مالک حیات و مرگ است ، مى تواند معبود واقع شود؟.
آیه).)آن روز که دودى کشنده همه آسمان را فرا مى گیرد:.
از آنجا که در آیات گذشته سخن از این درمیان بود که اگر آنها طالب یقین باشند اسباب تحصیل یقین فراوان و فراهم است ، در این آیه مى افزاید: آنها جویاى یقین و طالب حق نیستند، ((بلکه آنها در شکند و با حقایق بازى مى کنند))! (بل هم فى شک یلعبون)
اگـر آنـهـا در حـقـانـیت این کتاب آسمانى و نبوت تو تردید دارند به خاطر این نیست که مساله پـیـچـیـده اى اسـت ، بلکه از این جهت است که آن را جدى نمى گیرند،و به شوخى با آن برخورد مى کنند.
آیه))ـ در این آیه به تهدید این منکران لجوج و سرسخت پرداخته ، و درحالى که روى سخن را به پـیـامبر کرده ، مى گوید: ((پس منتظر روزى باش که آسمان دود آشکارى پدید آورد))! (فارتقب یوم تاتى السما بدخان مبین)
آیه))ـ دودى که ((تمام مردم را فرا مى گیرد))! (یغشى الناس)
و سپس به آنها گفته مى شود: ((این عذاب دردناک الهى است))! (هذا عذاب الیم)
مـنـظـور از ((دخان مبین)) همان دود غلیظى است که در پایان جهان و در آستانه قیامت صفحه آسمان را مى پوشاند، و نشانه فرا رسیدن لحظات آخر دنیا و سرآغازعذاب الیم الهى براى ظالمان و مفسدان است.
آیه))ـ وحـشـت و اضطراب تمام وجود آنها را فرا مى گیرد، و پرده هاى غفلت از مقابل چشمشان کـنـار مـى رود، و بـه اشـتباه بزرگ خود واقف مى شوند رو به درگاه خدا مى آورند و مى گویند: ((پروردگارا! عذاب را از ما برطرف کن که ایمان مى آوریم))! (ربنا اکشف عنا العذاب انا مؤمنون)
آیه))ـ ولـى او دسـت رد بـر سـینه این نامحرمان زده ، مى فرماید: ((اینهاچگونه و از کجا متذکر مى شوند (و از راه خود باز مى گردند) با این که رسول آشکار(با معجزات و دلائل روشن) به سراغ آنها آمد))؟! (انى لهم الذکرى وقد جاهم رسول مبین)
رسولى که هم خودش آشکار بود و هم تعلیمات و برنامه ها و دلائل ومعجزاتش همه مبین و واضح بود.
آیه))ـ اما آنها به جاى این که سر بر فرمان او نهند و به خداوند یگانه ایمان آورند و دستوراتش را به جان پذیرا شوند ((از او روى گردان شدند و گفتند: اودیوانه اى است که دیگران این مطالب را به او القا کرده اند))! (ثم تولوا عنه وقالوامعلم مجنون)
آیه))ـ سپس مى افزاید: ((ما کمى عذاب را از شما برطرف مى سازیم (ولى عبرت نمى گیرید و) بار دیگر به کارهاى خود باز مى گردید)) (انا کاشفوا العذاب قلیلا انکم عائدون)
آیه))ـ و در این آیه مى فرماید: ما از آنها انتقام مى گیریم ((در آن روز که آنهارا با قدرت خواهیم گرفت ; آرى ما انتقام گیرنده ایم)) (یوم نبطش البطشة الکبرى انامنتقمون)
آیه))ـ در تعقیب آیات گذشته که از سرکشى مشرکان عرب و عدم تسلیم آنها درمقابل حق سخن مـى گـفت ، در اینجا به نمونه اى از امم پیشین که آنها نیز همین مسیررا طى کردند و سرانجام به عـذابـى دردنـاک و شـکـستى فاحش مبتلا شدند، اشاره مى کند، تا هم تسلى خاطرى باشد براى مؤمنان و هم تهدیدى براى منکران لجوج و آن داستان موسى و فرعون است ، مى فرماید: ((ما پیش از اینها قوم فرعون راآزمودیم)) (ولقد فتنا قبلهم قوم فرعون)
(و در این هنگام) رسول بزرگوارى به سراغشان آمد)) (وجاهم رسول کریم)
آیه))ـ موسى با لحنى بسیار مؤدبانه و دلپذیر و آکنده از محبت آنها رامخاطب قرار داد و گفت : امـور ((بـنـدگـان خدا را به من واگذارید که من فرستاده امینى براى شما هستم)) (ان ادوا الى عباداللّه انى لکم رسول امین.)
آیه))ـ سـپـس مـوسى بعد از دعوت آنها به اطاعت خداوند یا آزاد ساختن بنى اسرائیل مى گوید: مـامـوریـت دیـگـر مـن ایـن است که به شما بگویم : ((در برابرخداوند تکبر نورزید (و حد خویش نگهدارید) که من براى شما دلیل روشنى (برگفته هاى خود) آورده ام)) (وان لا تعلوا على اللّه انى آتیکم بسلطان مبین.)
هم معجزات آشکار، و هم دلائل منطقى روشن.
آیه))ـ و از آنجا که مستکبران دنیاپرست هرکس را در جهت مخالف منافع نامشروع خود ببینند از هـیـچ گـونـه تهمت و ناسز، و حتى قتل و اعدام ، فروگذارنمى کنند، موسى به عنوان پیشگیرى مى افزاید: ((و من به پروردگار خود و پروردگارشما پناه مى برم از این که مرا ـمتهم یاـ سنگسار کنید)) (وانى عذت بربى وربکم ان ترجمون.)
ایـن تـعـبـیـر ممکن است اشاره به این باشد که من از تهدیدهاى شما باک ندارم ،و تا آخرین نفس ایستاده ام و خدا حافظ و نگاهبان من است.
آیه))ـ در ایـن آیه آخرین سخنش را به آنها مى گوید که : ((اگر به من ایمان نمى آورید لااقل مرا رها کنید، و کناره گیرى کنید)) و مزاحم ایمان آوردن مردم نشوید(وان لم تؤمنوا لى فاعتزلون.)
ولى مگر ممکن است جباران مغرور که قدرت شیطانى و منافع نامشروعشان را در خطر مى بینند خاموش بنشینند و چنین پیشنهادى را بپذیرند؟.
آیه))ـ موسى از تمام وسائل هدایت براى نفوذ در دلهاى تاریک این مجرمان استفاده کرد، ولى هیچ اثرى در فرعونیان نبخشید، لذا مایوس شد وچاره اى جز نفرین به آنها ندید، چرا که قوم فاسدى که هیچ امیدى به هدایتشان نباشد از نظر نظام آفرینش حق حیات ندارند.
لذا آیه شریفه مى گوید: ((پس موسى به پیشگاه پروردگارش عرضه داشت که اینها قومى مجرم و گنهکارند)) (فدعا ربه ان هؤلا قوم مجرمون.)
چـه نفرین مؤدبانه اى ؟ نمى گوید خداوندا! آنها را چنین و چنان کن ، بلکه همین اندازه مى گوید: خداوندا! اینها گروهى مجرمند که امیدى به هدایتشان باقى نمانده.
آیه))ـ خداوند نیز دعاى موسى را اجابت کرد، و به عنوان مقدمه نزول عذاب بر فرعونیان و نجات بـنـى اسـرائیـل بـه او دستور داده شد: ((بندگان مرا شبانه حرکت ده که شما (از طرف فرعون و لشکریانش) تعقیب مى شوید))! (فاسر بعبادى لیلا انکم متبعون.)
امـا نـگران نباش ، لازم است آنها شما را تعقیب کنند تا به سرنوشتى که درانتظار آنهاست گرفتار آیند.
آیه))ـ سـپـس مى افزاید: هنگامى که از دریا همگى به سلامت گذشتید((دریا را آرام و گشاده بگذار)) و بگذر (واترک البحر رهوا.)
منظور از دریا در این آیات همان رود عظیم نیل است.
طـبـیعى است که موسى و بنى اسرائیل مایل بودند هنگامى که خود از دریاگذشتند بار دیگر آبها سر بر هم بگذارند و این فاصله عظیم را پر کنند، ولى به آنهادستور داده شد که به هنگام گذشتن از دریـاى نـیـل عـجله نکنید، بگذارید فرعون ولشکریانش تا آخرین نفر وارد شوند، چرا که فرمان مرگ و نابودى آنها به امواج خروشان نیل داده شده است !.
لذا در پایان آیه مى افزاید: ((آنها لشکرى غرق شده خواهند بود)) (انهم جند مغرقون.)
آیه))باغها و گنج ها را گذاردند و رفتند!.
اکنون ببینیم بعد از غرق فرعون و فرعونیان چه ماجراهاى عبرت انگیزى تحقق یافت قرآن در آیات بـعـد مـیـراث عـظـیم آنها را که به بنى اسرائیل رسید طى پنج موضوع که فهرست تمام زندگى آنـهـاست بیان کرده ، نخست مى فرماید: ((چه بسیارباغها و چشمه ها که از خود به جا گذاشتند و رفتند))! (کم ترکوا من جنات وعیون.)
باغها، و چشمه ها، دو سرمایه از جالبترین و ارزنده ترین اموال آنها بود.
آیه))ـ سپس مى افزاید: ((و زراعته، و قصرهاى جالب و زیبا و پرارزش))(وزروع ومقام کریم.)
و ایـن دو سـرمـایـه مـهم دیگر آنها بود، زراعتهاى عظیمى که در بستر نیل درسرتاسر مصر از آن اسـتـفـاده مـى کردند و همچنین قصرها و مساکن آباد که یکى ازمهمترین وسائل زندگى انسان مسکن مناسب است.
آیه))ـ و از آنجا که غیر از امور مهم چهارگانه فوق وسائل تنعم فراوان دیگرى داشتند، به همه آنها نیز در یک جمله کوتاه اشاره کرده ، مى گوید: ((ونعمتهاى فراوان دیگرى که در آن متنعم بودند و در ناز و نعمت زندگى مى کردند))(ونعمة کانوا فیها فاکهین.)
آیه))ـ سـپس مى افزاید: آرى ((این چنین بود (ماجراى آنها) و ما همه اینها(و سرمایه ها و ماترک فرعونیان) را میراث براى اقوام دیگرى قرار دادیم))! (کذلک واورثناها قوما آخرین.)
آیـه فوق و آیه همانند آن در سوره ((شعرا)) نشان مى دهد که بنى اسرائیل بعداز غرق فرعونیان به سرزمین مصر بازگشتند، و وارث میراث فراعنه شدند و در آنجاحکومت کردند.
آیه))ـ در این آیه مى فرماید: ((پس نه آسمان بر آنها گریست و نه زمین ، ونه به هنگام نزول بلا به آنها مهلتى داده شد))! (فما بکت علیهم السما والا رض وماکانوا منظرین.)
گریه نکردن آسمان و زمین بر آنها ممکن است کنایه از حقارت آنها وعدم وجود یار و یاور و دلسوز براى آنها باشد.
آیه))بنى اسرائیل در بوته آزمایش :.
در آیـات گـذشـته سخن از غرق و هلاکت فرعونیان و نابودى قدرت و شوکت آنها و انتقال آن به دیگران بود، در اینجا از نقطه مقابل آن یعنى از نجات و رهائى بنى اسرائیل چنین سخن مى گوید: ((مـا بـنـى اسرائیل را از عذاب خوارکننده رهائى بخشیدیم)) (ولقد نجینا بنى اسرائیل من العذاب المهین.)
از شکنجه هاى سخت و طاقت فرساى جسمى و روحى که تا اعماق جان آنهانفوذ مى کرد.
آیه))ـ آرى ! خـداونـد این قوم مظلوم را در پرتو قیام الهى موسى بن عمران از چنگال این ظالمان سفاک تاریخ رهائى بخشید، لذا به دنبال آن مى افزاید: ((از(چنگال) فرعون)) (من فرعون.)
((چرا که او مردى متکبر و از اسرافکاران و متجاوزان بود))! (انه کان عالیا من المسرفین.)
آیه))ـ در این آیه به یکى دیگر از مواهب خداوند به بنى اسرائیل اشاره کرده ، مى گوید: ((ما آنها را از روى عـلم خویش بر جهانیان (در آن عصر و زمان) برترى دادیم و برگزیدیم)) (ولقد اخترناهم على علم على العالمین.)
ولى آنها قدر این نعمتها را ندانستند و کفران کردند و مجازات شدند.
و بـه این ترتیب آنها ((امت برگزیده عصر خویش)) بودند، زیرا منظور از((عالمین)) مردم جهان در آن عصر و زمان است نه در تمام قرون و اعصار.
آیه))ـ در این آیه به بعضى از مواهب دیگر که خدا به آنها داده بوداشاره کرده ، مى فرماید: ((ما آیات و نـشـانه هایى از عظمت و قدرت خویش به آنان دادیم که در آن آزمایش آشکارى بود)) (وآتیناهم من الا یات ما فیه بلؤامبین.)
و ایـن اخـطـارى است به همه امتها و ملتها در مورد پیروزیها و مواهبى که از لطف الهى به دست مى آورند، که دام امتحان در این هنگام سخت است.
آیه))جز همین مرگ چیزى در کار نیست !.
بـعد از ترسیم صحنه اى از زندگى فرعون و فرعونیان و عاقبت کفر و انکارشان در آیات گذشته ، بـار دیـگر سخن از مشرکان به میان مى آورد، و تردید آنها را در مساله معاد ـکه در آغاز سوره آمده بودـ به شکل دیگرى بازگو مى کند: ((اینها چنین مى گویند)) (ان هؤلا لیقولون.)
آیه))ـ ((مـرگ ما جز همان مرگ اول نیست ، و ما هرگز بار دیگر زنده نخواهیم شد)) (ان هى الا موتتنا الا ولى وما نحن بمنشرین.)
و آنـچه محمد(ص) پیرامون معاد و حیات بعد از مرگ و پاداش و کیفر وبهشت و دوزخ مى گوید: هیچ کدام واقعیت ندارد، اصلا حشر و نشرى در کار نیست !.
آیه))ـ سپس سخن آنها را نقل مى کند که براى اثبات مدعاى خود به دلیل واهى و بى اساسى دست زده و مـى گفتند: ((اگر راست مى گویید (که بعد از مرگ ،حیاتى در کار است) پس پدران ما را زنـده کـنـیـد و نـزد مـا بـیـاورید)) تا بر صدق گفتارشما گواهى دهند! (فاتوا بـابـاتنا ان کنتم صادقین.)
آیه))آنها بهترند یا قوم ((تبع))!.
سـرزمـین یمن که در جنوب جزیره عربستان قرار دارد از سرزمینهاى آباد وپربرکتى است که در گـذشـتـه مـهـد تمدن درخشانى بوده است ، پادشاهانى بر آن حکومت مى کردند که ((تبع)) نام داشـتـند، به خاطر این که مردم از آنها ((تبعیت))مى کردند، و یا از این نظر که یکى بعد از دیگرى روى کار مى آمدند.
در اینجا به دنبال بحثى که پیرامون مشرکان مکه و لجاجت و انکار آنها نسبت به معاد آمده با اشاره بـه سـرگذشت ((قوم تبع)) آنها را تهدید مى کند که نه تنها عذاب الهى در قیامت در انتظارشان است که در این دنیا نیز سرنوشتى همچون قوم گنهکارو کافر تبع پیدا خواهند کرد.
مـى فـرماید: ((آیا آنها بهترند، یا قوم تبع ، و کسانى که پیش از آنان بودند؟! ما آنهارا هلاک کردیم ، چرا که آنها مجرم بودند)) (اهم خیر ام قوم تبع والذین من قبلهم اهلکناهم انهم کانوا مجرمین.)
آیه))ـ سپس بار دیگر به مساله معاد باز مى گردد و با استدلال لطیفى این واقعیت را اثبات کرده ، مـى گوید: ((ما آسمانها و زمین و آنچه را در میان این دو است بیهوده و بى هدف نیافریدیم)) (وما خلقنا السموات والا رض وما بینهما لا عبین.)
اگر به گفته شما مرگ نقطه پایان زندگى است این آفرینش لعب و لغو و بیهوده خواهد بود.
آیه))ـ سپس براى تاکید این سخن مى افزاید: ((ما آن دو را جز به حق نیافریدیم)) (ما خلقناهما الا بالحق.)
حـق بودن این دستگاه ایجاب مى کند که هدف معقولى داشته باشد، و آن بدون وجود جهان دیگر ممکن نیست.
((ولى غالب آنها (این حقایق را) نمى دانند)) (ولکن اکثرهم لا یعلمون.)
چرا که اندیشه و فکر خود را به کار نمى گیرند، وگرنه دلائل مبدا و معاد واضح و آشکار است.
آیه))روز جدائیها!.
در آیات گذشته در مورد مساله معاد از طریق ((حکمت آفرینش این جهان))براى وجود رستاخیز اسـتـدلال شده بود، آیه شریفه از این استدلال چنین نتیجه گیرى مى کند که : ((یوم الفصل و روز جدائیها وعده گاه همه آنهاست)) (ان یوم الفصل میقاتهم اجمعین.)
آیه))ـ سـپـس بـه شرح کوتاهى درباره این روز جدائى پرداخته ، مى گوید:((در همان روزى که (هیچ کس به فریاد دیگرى نمى رسد و) هیچ دوستى کمترین کمکى به دوستش نمى کند، و از هیچ سو یارى نمى شوند))! (یوم لا یغنى مولى عن مولى شیئا ولا هم ینصرون.)
آرى ! آن روز، روز فصل و جدائى است ، روزى است که انسان از همه چیزجز عملش جدا مى شود، و مـولـى بـه هر معنى که باشد ـدوست ، سرپرست ،ولى نعمت ، خویشاوند، همسایه ، یاور، و مانند آن ـ توانائى حل کوچکترین مشکلى را از مشکلات قیامت براى کسى ندارد.
آیه))ـ تنها یک گروه مستثنا هستند همان گونه که این آیه مى گوید: ((مگر کسى که خدا او را مورد رحمت قرار داده است ، چرا که او توانا و رحیم است)) (الا من رحم اللّه انه هو العزیز الرحیم.)
بدون شک این رحمت الهى بى حساب نیست و تنها شامل مؤمنانى مى شودکه داراى عمل صالحند.
آیه))درخت زقوم !.
در ایـنجا توصیف وحشتناک و تکان دهنده اى از عذابهاى دوزخى منعکس شده که بحث آیات قبل را در مورد ((یوم الفصل)) و روز رستاخیز تکمیل مى کند.
مى فرماید: ((مسلما درخت زقوم)) (ان شجرت الزقوم.)
آیه))ـ ((غذاى گنهکاران است))! (طعام الا ثیم.)
اینها هستند که از این گیاه تلخ و بد بو و بد طعم و کشنده مى خورند.
آیه))ـ سپس مى افزاید: ((همانند فلز گداخته در شکمها مى جوشد))!(کالمهل یغلى فى البطون.)
آیه))ـ ((جوششى همچون آب سوزان)) (کغلى الحمیم.)
هـنـگامى که گیاه زقوم وارد شکم آنها مى شود، حرارت فوق العاده اى ایجادکرده ، و همچون آبى جـوشان غلیان پیدا مى کند، و به جاى این که این غذا مایه قوت و قدرت گردد بدبختى و عذاب و درد و رنج مى آفریند.
آیه))ـ سـپـس مى فرماید: به ماموران دوزخ خطاب مى شود: ((این (کافرپرگناه) را بگیرید، و به میان دوزخ پرتابش کنید))! (خذوه فاعتلوه الى سوا الجحیم.)
آیه))ـ بـاز بـه یـکى دیگر از مجازاتهاى دردناک آنها اشاره کرده ، مى گوید:((سپس (به ماموران دوزخ دسـتور داده مى شود، که) بر سر او، از عذاب سوزان بریزید)) (ثم صبوا فوق راسه من عذاب الحمیم.)
به این ترتیب هم از درون مى سوزند و هم از بیرون تمام وجودشان را آتش فرامى گیرد، و در وسط آتش نیز آب سوزان بر آنها مى ریزند.
آیه))ـ و بـعد از این همه عذابهاى دردناک جسمانى مجازات جانکاه روانى آنها شروع مى شود: به این مجرم گناهکار سرکش و بى ایمان گفته مى شود:((بچش که (به پندار خود) بسیار قدرتمند و محترم بودى)) (ذق انک انت العزیزالکریم.)
آرى ! این تو بودى که با آن همه غرور هر جنایتى را مرتکب شدى ، اکنون بچش نتیجه اعمالت را که در برابر چشمان تو مجسم شده است ، و همان گونه که جسم و جان مردم را سوزاندى اکنون درون و برونت در آتش قهر الهى و با آب سوزان مى سوزد.
آیه))ـ در این آیه مى افزاید: به آنها خطاب مى شود: ((این همان چیزى است که پیوسته درباره آن شک و تردید مى کردید)) (ان هذا ما کنتم به تمترون.)
چقدر در آیات مختلف قرآن با انواع دلائل ، واقعیت و حقانیت این روز به شما گوشزد شد.
افسوس که گوش شنوا نداشتید!.
آیه))پرهیزکاران و انواع نعمتهاى بهشتى :.
از آنـجـا کـه در آیات گذشته کیفرهاى دردناک دوزخیان مطرح بود در اینجامواهب و پاداشهاى بهشتیان را مى شمرد تا از قرینه مقابله اهمیت هریک از این دوآشکارتر گردد.
این پاداشها در هفت قسمت خلاصه شده :.
نخست این که : ((پرهیزکاران در جایگاه امن و امانى هستند)) (ان المتقین فى مقام امین.)
بـنـابـراین هیچ گونه ناراحتى و ناامنى به آنها نمى رسد، و در امنیت کامل ازآفات و بلاه، از غم و اندوهه، از شیاطین و طاغوتها به سر مى برند.
آیه))ـ سپس به ذکر نعمت دوم پرداخته ، مى گوید: آنها ((درمیان باغها وچشمه ها به سر مى برند)) و جایگاه آنها از هر سو با درختان و چشمه ها احاطه شده (فى جنات وعیون.)
آیه))ـ در مرحله سوم به لباسهاى زیباى آنها اشاره کرده ، مى افزاید: ((آنهالباسهایى از حریر نازک و ضـخـیـم مـى پـوشـند، و در برابر یکدیگر (بر تختها) جاى دارند)) (یلبسون من سندس واستبرق متقابلین.)
البته در بهشت گرما و سرماى شدیدى وجود ندارد تا به وسیله پوشیدن لباس دفع شود، بلکه اینها اشاره به لباسهاى متنوع و گوناگون بهشتى است.
آیه))ـ در مرحله چهارم نوبت به همسران آنها مى رسد، مى گوید: ((آرى این چنینند بهشتیان ، و آنها را با حورالعین تزویج مى کنیم))! (کذلک وزوجناهم بحورعین.)
آیه))ـ سپس به ذکر پنجمین نعمت بهشتیان پرداخته ، مى افزاید: ((آنها درآنجا هر نوع میوه اى را بـخواهند در اختیارشان قرار مى گیرد و در نهایت امنیت به سرمى برند))(یدعون فیها بکل فاکهة آمنین.)
آیه))ـ جاودانگى بهشت و نعمتهاى بهشتى ششمین موهبت الهى برمتقین است ، چرا که آنچه فکر انسان را به هنگام وصال ناراحت مى کند بیم فراق است ، لذا مى فرماید: ((آنها هیچ مرگى جز همان مرگ اول (که در دنیا چشیدند)نخواهند چشید))! (لا یذوقون فیها الموت الا الموتة الا ولى.)
سرانجام هفتمین و آخرین نعمت را در این سلسله چنین بیان مى کند: ((وخداوند آنها را از عذاب دوزخ حفظ کرده است)) (ووقیهم عذاب الجحیم.)
کـمـال ایـن نـعـمـتـها در این است که احتمال عذاب و فکر مجازات ، بهشتیان را به خود مشغول نمى دارد و نگران نمى کند.
اشـاره به این که اگر پرهیزکاران لغزشهایى هم داشته اند خدا به لطف و کرمش آنها را بخشیده ، و به آنها اطمینان داده است که از این نظر نگرانى به خود راه ندهند.
آیه))ـ در ایـن آیه اشاره به تمام این نعمتهاى هفتگانه کرده ، به صورت یک جمع بندى مى گوید: هـمـه ایـنـهـا ((بـه عنوان فضل و بخششى از سوى پروردگار تو است و این فوز عظیم و پیروزى بزرگى است)) که شامل حال پرهیزکاران مى شود (فضلا من ربک ذلک هو الفوز العظیم.)
درسـت است که پرهیزکاران حسنات بسیارى در دنیا انجام داده اند، ولى مسلما پاداش عادلانه آن اعـمال ناچیز این همه نعمت بى پایان و جاودانى نیست این فضل خداست که این همه پاداش را در اختیار آنها گذارده.
آیه))ـ گفتیم : ((سوره دخان)) با بیان عظمت و عمق آیات قرآن شروع شده است ، و با این آیه که آن هم بیانگر تاثیر عمیق آیات قرآن است پایان مى گیرد، تا آغازسوره با انجامش هماهنگ باشد.
مـى فـرمـایـد: ((مـا آن [قـرآن ] را بر زبان تو آسان ساختیم شاید آنان متذکر شوند))(فانما یسرناه بلسانک لعلهم یتذکرون.)
با این که محتوایش فوق العاده عمیق و ابعادش بسیار گسترده است ، ساده ،روان ، همه کس فهم و قابل استفاده براى همه قشرهاست.
آیه))ـ ولـى از آن جـا کـه بـا همه این اوصاف باز گروهى در برابر کلام حق تسلیم نمى شوند در آخرین آیه آنها را مورد تهدید قرار داده ، مى گوید: اگر با این همه آنها پذیرا نشوند ((پس تو منتظر باش ، آنها نیز منتظرند))! (فارتقب انهم مرتقبون.)
تو منتظر وعده هاى الهى در زمینه پیروزى بر کفار باش ، و آنها منتظر شکست باشند.
((پایان سوره دخان).)
چهارمین چله
سوره واقعه
پنجاه و ششمین سوره قرآن واقعه نام دارد که مکی و 96 آیه دارد.از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله وسلم روایت شده:هر کس این سوره را قرائت نماید نوشته می شود که او از گروه غافلان نیست.
این سوره از سوره هایی است که اخبار قیامت و احوال آن در آن آمده است و از اسباب پیر شدن رسول الله صلی الله علیه و آّله است. ابن عباس می گوید: مردی از رسول خدا پرسید: چرا اینقدر زود پیر شدید؟ در جواب فرمود: سوره های هود، واقعه، مرسلات، نبا مرا پیر کرده است.
از امام باقر علیه السلام روایت شده: هر کس هر شب پیش از خواب سوره واقعه را قرائت کند در حالی خداوند را دیدار می کند که چهره اش مانند ماه شب چهاردهم می درخشد.
امام صادق علیه السلام فرمودند: هر کس به بهشت و ویژگی های آن مشتاق است سوره واقعه را قرائت کند.
امام صادق علیه السلام فرمودند: هر کس در هر شب جمعه سوره واقعه را بخواند خداوند وی را دوست بدارد و نیز دوستی او را در دل همه مردم اندازد و در طول عمرش در این دنیا بدبختی و تنگ دستی نبیند و آسیبی از آسیبهای دنیا به او نرسد و از همدمان امیرالمؤمنین علیه السلام باشد و این سوره خصوصیتی نسبت به امیرالمؤمنین علیه السلام دارد که دیگران با وی در آن شریک نیستند.
آثار و برکات سوره
1)رفع فقر و تنگدستی
هر کس سوره واقعه را هر شب بخواند هیچ تنگدستی و گرفتاری به او نمی رسد.رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرموده اند: سوره واقعه را به زنانتان یاد دهید زیرا آن سوره بی نیاز کننده است.
در داستان جالبی درباره عبدالله بن مسعود آمده است: عبدالله بن مسعود صحابی بزرگوار رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم بیمار شد. خلیفه وقت ، عثمان بن عفان، به دیدار او رفت و ناراحت و نگرانی در چهره او دید از او پرسید: چرا ناراحتی و آه و ناله می کنی؟
گفت: گناهکارم. پرسید: چه می خواهی؟ گفت: رحمت خداوند را،
پرسید: آیا نیاز به پزشک داری؟ گفت: طبیب حقیقی مرا بیمار کرده است.
پرسید: آیا می خواهی کمک مالی به تو بکنم؟ گفت: آن زمان که نیاز داشتم ندادی و اکنون نیازی ندارم.
عثمان گفت: پول می دهم برای دخترانت باشد.
ابن مسعود گفت: آنها نیازی ندارند. چون به ایشان گفته ام که همواره سوره
وقعه را قرائت نمایند که هیچ گاه نیازمند نخواهند شد.
هر کس سوره
واقعه را هر شب بخواند هیچ تنگدستی و گرفتاری به او نمی رسد.رسول خدا صلی
الله علیه و آله وسلم فرموده اند: سوره واقعه را به زنانتان یاد دهید زیرا
آن سوره بی نیاز کننده است
2) ایجاد برکت
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم
فرمودند: اگر سوره واقعه را بنویسند و در خانه بگذارند موجب افزایش خیر و
برکت می شود و هر کس به قرائت آن مداومت ورزد، فقر از او برطرف می شود و در
آن افزایش حفظ و توفیقات و وسعت در مال وجود دارد.
3) محبوبیت
امام صادق علیه السلام فرموده است: هر کس
در هر شب جمعه سوره واقعه را قرائت کند، خداوند او را دوست دارد و او را
محبوب همه مردم می گرداند و هرگز در دنیا ناراحتی، فقر و تنگدستی و آفتی از
آفات دنیا به او نخواهد رسیدو از همراهان و رفیقان امیرالمؤمنین علیه
السلام خواهد بود.و این سوره ویژه امیرالمومنین علی علیه السلام است و هیچ
کس در آن شرکت ندارد.
4) آسانی مرگ و بخشش اموات
از امام صادق علیه السلام نقل شده است:
سوره واقعه دارای منافع و بهره های زیادی است که قابل شمارش نیست. از جمله
فواید این سوره آن است که اگر برای مرده ای خوانده شود، خداوند او را می
امرزد و اگر برای کسی که در حال احتضار و مرگ است بخواند، مرگ و خروج روحش
به اذن خدا آسان می شود.
5)افزایش خیر و برکت
پیامبر
اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: اگر سوره واقعه را بنویسند و در
خانه بگذارند موجب افزایش خیر و برکت می شود و هر کس به قرائت آن مداومت
ورزد، فقر از او برطرف می شود و در آن افزایش حفظ و توفیقات و وسعت در مال
وجود دارد.
ترتیل سوره واقعه توسط استاد منشاوی
سومین چله
سوره الرحمن
الرحمن و نام دیگرش «آلاء»1 پنجاه و پنجمین سوره قرآن است که مکی و 78 آیه دارد.
عروس قرآن
امام کاظم(ع) فرمودند: که پیامبر اسلام(ص) فرمودند: که هر چیزی در جهان خلقت عروسی دارد و عروس قرآن سوره «الرحمن» است.(فضائل و خواص قرآن صفحه 283)
شان اهل بیت
امام صادق(ع) فرمودند:سوره «الرحمن» درشأن ما اهل بیت(ع)نازل شده است و «الرحمن» اسم خداست ـ علم القرآن یعنی به پیامبر(ص) تعلیم قرآن داد و خلق الانسان یعنی علی(ع) را خلق نمود و علمه البیان یعنی او را مفسر و مبین قرآن قرار داد و هر چیزی که در قرآن است به او آموخت.(کنزالفوائد)
فرشته محافظ
امام صادق (ع) فرموند:هرکس در شب جمعه سوره«الرحمن» را بخواند،خداوند دو فرشته را بر او موکّل گرداند که تا صبح حافظ او باشند و اگر در صبح بخواند تا شب این دو ملک حافظ او باشند.
شکر نعمتها
حضرت رسول(ص) فرمودند:هرکس با ایمان و با نیت خالص وتوجه به خدا سوره مبارکه «الرحمن» را بخواند شکر نعمتهائی که خداوند متعال به او عطاء کرده است را به جا آورده است.(خواص آیات قرآن کریم صفحه 163)
سکونت دربهشت
رسول اکرم(ص) فرمودند:به قاریان سوره های «حدید،واقعه،الرحمن» گفته می شود که در بهشت فردوس ساکن شوید. (تفسیر النور جلد 6،صفحه140)
روشنی قلب
امام صادق(ع) فرمودند:از قرائت سوره «الرحمن»،غافل مباشید زیرا این سوره،قلب منافقان را روشن نمی کند.(وسائل الشیعه جلد4، صفحه 809)
اجر شهید
امام صادق(ع) فرمودند: هر کس بعد قرائت سوره«الرحمن» فوت کند اجر شهید دارد.(دعوات راوندی، صفحه 319)
حفظ از بلاها
امام صادق(ع) فرمودند:هر گاه کسی سوره «الرحمن» را قرائت کند خداوند فرشته ای را مأمور می کند که او را حفظ نماید. (مجمع البیان جلد9،صفحه 195)
جبران ناتوانی
رسول اکرم(ص) فرمودند:هر کس با ایمان سوره شریفه «الرحمن»را تلاوت کند(یعنی با حضور قلب بخواند) خداوند بر ضعف و ناتوانی او رحم کند (یعنی توانمند وقدرتمند گردد)(تفسیر رازی،جلد 10،صفحه 380)
آسانی کارها
پیامبر اکرم(ص)فرمودند:هر کس سوره «الرحمن» را بنویسد و با خود داشته باشد هر امر مشکل و سخت بر او آسان گردد.(تفسیر البرهان،جلد4،صفحه263)
ثواب فراوان
خواندن سوره الرحمن روز جمعه (وبه نقلی بعد نماز صبح روز جمعه) و گفتن بعد آیه ﴿فبأی الاء ربکما تکذبان﴾ ـ جمله:لابشی من آلائک اب اکذبّ فلک الحمد ولک الشکر،استحباب فراوان دارد. (مجمع البیان، جلد 9، صفحه 296)
سوره کوبنده
روزی اصحاب پیامبر(ص) گرد هم جمع شدند و گفتند:قریش قرآن نشنیده اند، کیست از ما که جرأت کند و قرآن را بر آنها بلند بخواند ـ عبدالله بن مسعود اعلام آمادگی نمود و نزد مقام ابراهیم ایستاد و سوره «الرحمن» را بلند خواند که کفار قریش ناراحت شدند و آزار دادند.(منهج الصادقین)
منابع:www.hawzah.net/fa/Magazine/View/5248/7258/89833
www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=151411
دومین چله
فضیلت و خواص سوره یس
یس، و نام های دیگرش «عزیزه؛ معمّه(شامل شونده)، مدافعه قاضیه(دفع کننده برآورده) سی و ششمین سوره قرآن است که مکی و دارای 83 آیه است.
از رسول گرامی اسلام روایت شده قرائت کننده این سوره نزد خداوند شریف خوانده می شود و این سوره برای قاری خود شفاعت می کند.
در روایتی دیگر از ایشان آمده: سوره «یس» در تورات «معمّه: شامل شونده» نام دارد چون خیر دنیا و آخرت را شامل حال قرائت کننده خود می کند و بلاهای دنیا و سختی های آخرت را از او دور می کند.
و نیز «قاضیه: دفع کننده برآورنده» نامیده می شود چون از قاری خود، هر بدی را دفع کرده و همه حاجت های او را روا می کند و قرائت آن سوره پاداشی برابر بیست حج دارد. و گوش سپردن به صدای قرائت آن، معادل با ثواب هزار دینار انفاق در راه خداست.(1)
در فضیلت این سوره از حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم نقل شده: هر کس سوره «یس» را قرائت نماید مانند آن است که ده بار قرآن را ختم نماید(2)
ایشان همچنین فرمودند: هر کس سوره «یس» را برای رضای خدا بخواند خداوند او را خواهد بخشید و اجری همانند 12 ختم قرآن به او خواهد داد و اگر برای مریض در شرف مرگی خوانده شود، به تعداد حروف این سوره 10 فرشته نزد او به صف شده و برای او استغفار کرده و شاهد قبض روحش بوده و جنازه اش را تشییع می کنند و بر او نماز گزارده و شاهد دفنش هستند(3)
از ابی بصیر روایت شده که حضرت صادق علیه السلام فرمودند: براستی برای هر چیزی قلبی است و قلب قرآن سوره یاسین است هر کس آن را قبل از خواب یا در روز، قبل از آنکه شام شود بخواند در آن روز از محفوظین و بهره مندان باشد تا آنکه شام کند و هر کس در شب قبل از خواب آن را تلاوت کند خداوند بر وی 1000 فرشته بگمارد تا او را از شر بدی و هر شیطان رانده شدهو هر آسیب حفظ کنند و هر گاه در همان روز بمیرد خداوند او را وارد بهشت گرداند و 30 هزار فرشته هنگام غسلش گرد آیند و برای او طلب آمرزش کنند و با استغفار او را مشایعت و بدرقه نمایند تا کنار قبر، و چون او را به قبر برند آن فرشتگان جمله در قبر با وی درآیند و خدا را عبادت کنند و ثواب او را به مرده دهند و قبرش تا هر کجا که چشم ببیند فراخ گردد و از فشار قبر ایمن باشد و همیشه از قبرش تا آسمان نوری تابان باشد تا اینکه خداوند او را از قبر بیرون آرد و چون او را برانگیخت فرشتگان خدا با او هستند و بدرقه اش کنند و با وی به گفتگو پردازند و به رویش لبخند زنند و به هر خیر و نیکی مژده اش دهند تا او را از صراط و میزان بگذرانند و در پایگاه قربی او را بدارند که هیچ مخلوقی را جز مقربان و فرستادگان حق آن مقام و منزلت و قرب را باشد، و وی با پیامبران در آن درگاه نزد خدای تعالی باز ایستد و با غمخواران غم نخورد و با اندوهگینان اندوه نکشد و با زاری کنندگان زاری نکند.
آنگاه خداوند تعالی گوید: ای بنده من شفاعت کن هر که را خواهی ،که شفاعت را درباره همه بپذیرم و حاجت بخواه که هر چه خواهی به تو دهم پس وی حاجت را از خدا بخواهد که برآورده شود و شفاعت کند که پذیرفته گردد و حساب او را چون دیگران نکشند و در آنجا چون دیگران بازداشت نشود و چون از زبونان و خوار شدگان زبون و خوار نگردد و به نکبت گناه و عمل زشتی که از او سر زده گرفتار نشود و برات آزادی او را سر گشاده بدو دهند تا اینکه از درگاه الهی به زیر آید و همه مردم از روی تعجب گویند: «سبحان الله» این بنده را حتی یک گناه نبود او از همدمان محمد صلی الله علیه و آله وسلم خواهد شد.
از جابر جعفی روایت شده که امام باقر علیه السلام فرمودند: هر کس سوره یاسین را در عمر خود یک بار بخواند خداوند به شماره تمام آفریده هایش در این جهان و آن جهان و آنچه در آسمان است به عد هر یک 2000 حسنه در نامه عملش ثبت فرماید و به همین مقدار از گناهان او محو سازد و دچار تنگدستی و زیان و بدهکاری و خانه خرابی نشود و بدبختی و دیوانگی نبیند و مبتلا به جذام و وسواس و دودلی و بیماری های مضر نگردد و خداوند سختی و دشواری مرگ را بر او آسان کند و خود متصدی و مباشر قبض روح او باشد و از جمله کسانی خواهد بود که خداوند فراخی زندگی او را به عهده گرفته و ضامن خوشحالی او هنگام مرگ گردیده و خشنودیش را آخرت تضمین کرده و همه فرشتگان آسمان و زمین را خطاب فرموده که من از بنده راضی هستم پس برای او آمرزش بطلبید.(4)
آثار و برکات سوره
1) آثار دهگانه قرائت سوره یس:
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم به امیرالمؤمنین فرمودند: ای علی! «یس» را بخوان که در آن ده اثر است: هر که آن را قرائت کند:
1) اگر گرسنه باشد سیرگردد؛
2) اگر تشنه باشد، سیراب گردد؛
3) اگر عریان باشد، پوشانیده گردد؛
4) اگر عزب باشد، ازدواج کند؛
5) اگر ترسان باشد، امنیت یابد؛
6) اگر مریض باشد، عافیت یابد؛
7) اگر زندانی باشد، نجات یابد؛
8) اگر مسافر باشد، در سفرش یاری شود؛
9) نزد میت خوانده نمی شود مگر اینکه خدا بر او آسان گیرد؛
10) اگر گمشده داشته باشد، گمشده اش را پیدا کند.(5)
طرز خواندن سوره یس
بزرگانی که خود با این سوره مأنوس
بوده‌اند اغلب برای شاگردان و افراد پاک نهاد در مورد قرائت آن سوره دستورالعمل
هایی نیز داشته‌اند.
متألّه بزرگ قرآنی و عارف بلند پایه،
آیت الله حاج شیخ مجتبی قزوینی خراسانی (ره) به شاگردان خود چنین سفارش می کردند
که هر شب قبل از خواب، سوره یس را بخوانید، ولی قبل از شروع و بعد از اتمام آن، 14
صلوات بفرستید. یعنی این سوره را در بین این صلوات‌ها قرار دهید. بی شک این 14
صلوات هم یکی از اسرار مهم سیر و سلوکی در مکتب اهل بیت است.
آن بزرگ مرد فرموده بودند: بنده در
زندگی به هر چه که رسیده‌ام و هرچه به دست آورده‌ام از برکت این سوره می باشد.
با توجه به این فرمایش می‌توان گفت:
«یس در این مکتب، محور سیر و سلوک و نردبان رسیدن به بالاترین مقامات معنوی می‌باشد»
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
هر چیزی قلبی دارد و قلب قرآن سوره
یاسین است. کسی که قبل از خواب یا در روز آن را تلاوت کند، در آن روز محفوظ بوده و
روزی می خورد.
و کسی که در شب قبل از خواب آن را
تلاوت نماید، خداوند هفتاد هزار فرشته را بگمارد تا او را از شر شیطان رانده شده و
هر آفتی حفظ نمایند؛ و اگر در فردای آن شب بمیرد، خداوند او را به بهشت می برد و
سی هزار فرشته به هنگام غسل او حاضر می شوند که همگی برای او استغفار می نمایند و
با استغفار برای او، تا قبرش او را تشییع می نمایند؛ و هنگامی که وارد قبرش می
شود، آن فرشتگان در داخل قبر او عبادت می کنند و ثواب عبادت آنان برای او خواهد
بود؛ و به اندازه میدان دید چشمهایش، قبرش را وسعت می بخشد؛ از فشار قبر ایمن
خواهد بود؛ و پیوسته از قبرش تا پهنه آسمان نوری می درخشد تا هنگامی که خداوند او
را از قبرش خارج نماید.
و هنگامی که او را از قبرش خارج نمود،
فرشتگان خداوند پیوسته با او هستند و او را بدرقه کرده با او صحبت نموده، در صورت
او می خندند و او را به تمامی خیرات مژده می دهند. و بدین ترتیب، او را از پل صراط
و میزان عبور داده و به گونه ای او را به خداوند نزدیک می نمایند که کسی نزدیکتر
از او به خدا نباشد، مگر فرشتگان مقرّب خدا و پیامبران فرستاده او.
او همراه با پیامبران در برابر خداوند
می ایستد و هنگامی که دیگران غم و اندوه دارند و بی تابی می نمایند، او غم و
اندوهی نداشته و بی تابی نمی نماید. آنگاه پروردگار متعال به او می فرماید:
شفاعت کن که من همه شفاعت های تو را
می پذیرم و بخواه که هر چه را بخواهی به تو عطا می نمایم. او نیز می خواهد و عطا
می شود و شفاعت می کند و پذیرفته می شود. و هنگامی که از عده ای حساب می کشند و آنان
را نگهداشته و ذلیل می شوند، او حسابی نداشته و او را نگه نمی دارند، ذلیل نمی
شود؛ بخاطر هیچ کدام از کارهای بدش بدبخت نمی شود و نامه عملش را باز کرده و به او
می دهند. آنگاه از نزد خداوند پایین می آید و مردم می گویند: سبحان اللَّه! این بنده خدا هیچ خطائی
نداشت و از همنشینان حضرت محمد صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم است.
امام باقر علیه السّلام فرمودند: کسی
که یک بار در عمر خود سوره یس را بخواند، خداوند به شماره هر آفریده ای در دنیا و
هر آفریده ای در آخرت و در آسمان دو هزار حسنه برای او نوشته و دو هزار گناه او را
پاک می نماید و دچار فقر، زیان مالی، زیر آوار ماندن، بیچارگی، دیوانگی، جذام،
وسواس و بیماری زیانبخش نمی شود.
و خداوند سختی های مرگ و ترس های آن
را برای او آسان نموده و قبض روح او را خود به دست می گیرد و از کسانی خواهد بود
که خداوند برای آنان گستردگی در زندگی، خوشحالی هنگام زیارت خداوند و رضایت به
ثواب الهی را در آخرت برای آنان تضمین نموده است. و خداوند متعال به تمام فرشتگان
آسمانی و زمینی اش می فرماید: همانا که از فلانی راضی شدم؛ پس برای او استغفار
نمایید.
منابع:
ثواب الأعمال و عقاب
الأعمال
وبلاگ معارف قرآن
تبیان
نخستین چله
محتواى سوره ملک
این سوره، که سرآغاز جزء 29 قرآن مجید
است، از سوره هائى است که ـ بنابر مشهور ـ تمام آن در «مکّه» نازل شده، همان گونه
که غالب سوره هاى این جزء «مکّى» است، بلکه، به گفته بعضى از مفسران، تمام سوره
هاى این جزء «مکّى» است، به عکس سوره هاى جزء قبل که «مدنى» بود، ولى چنان که
خواهیم گفت: سوره «دهر» (یا سوره انسان) از این قاعده مستثنى است، و در «مدینه»
نازل شده است.
سوره «ملک» که نام دیگرش سوره «منجیة» (نجات بخش) و نام سومش «واقیة» یا «مانعة»
است (زیرا تلاوت کننده، خود را از عذاب الهى یا عذاب قبر نگاه مى دارد) از سوره
هاى بسیار پرفضیلت قرآن مى باشد، و مسائل زیادى در آن مطرح شده، که عمدتاً بر سه
بخش دور مى زند:
بخش اول ـ بحث هائى پیرامون «مبدأ»، صفات خداوند، و نظام شگفت انگیز خلقت، مخصوصاً
آفرینش آسمان ها و ستارگان، و آفرینش زمین و مواهب آن، و همچنین آفرینش پرندگان، و
آب هاى جارى و آفرینش گوش و چشم و ابزار شناخت.
بخش دوم ـ بحث هائى پیرامون «معاد» و عذاب دوزخ، و گفتگوهاى مأموران عذاب با
دوزخیان، و مانند آن.
بخش سوم ـ انذار و تهدید کافران و ظالمان به انواع عذاب هاى دنیا و آخرت.
و به گفته بعضى: از نظر محور اصلى، تمام سوره را همان مالکیت و حاکمیت خدا تشکیل
مى دهد، که در نخستین آیه آمده است.
فضیلت
تلاوت این سوره
روایات زیادى در فضیلت این سوره، از
پیامبر(صلى الله علیه وآله) و ائمه اهل بیت(علیهم السلام) نقل شده است:
از جمله در حدیثى، از پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: مَنْ قَرَأَ سُورَةَ
تَبارَکَ فَکَأَنَّما أَحْیا لَیْلَةَ الْقَدْرِ!: «کسى که سوره تبارک را بخواند،
چنان است که گوئى شب قدر را احیاء داشته».
و در حدیث دیگرى از همان حضرت آمده است: وَدِدْتُ أَنَّ تَبارَکَ الْمُلْکُ فِی
قَلْبِ کُلِّ مُؤْمِن: «دوست مى داشتم که سوره تبارک در قلب همه مؤمنان ثبت بود».
در حدیثى از امام محمد بن على الباقر(علیه السلام) مى خوانیم: سُورَةُ الْمُلْکِ
هِیَ الْمانِعَةُ تَمْنَعُ مِنْ عَذابِ الْقَبْرِ، وَ هِیَ مَکْتُوبَةٌ فِی التَّوْراةِ
سُورَةُ الْمُلْکِ وَ مَنْ قَرَأَها فِی لَیْلَة فَقَدْ أَکْثَرَ، وَ أَطابَ وَ
لَمْ یُکْتَبْ مِنَ الْغافِلِینَ...:
«سوره ملک سوره مانعه است، یعنى از عذاب قبر ممانعت مى کند، و در تورات به همین
نام ثبت است، کسى که آن را در شبى بخواند بسیار خوانده، و خوب خوانده، و از غافلان
محسوب نمى شود».
خواص سوره ملک
هر کس سوره ملک را قرائت کند نجات دهنده او از عذاب قبر است و به اجری همانند کسی که شب قدر را احیا داشته است اعطا می شودو هر کس این سوره را حفظ کند. انیس و مونس او در قبر خواهد شد و او را از هر حادثه و عذاب در قبر نگه می دارد او را به خدا نزدیک می کند تا اینکه وارد بهشت شود در حالی که از وحشت قبر در امان است
سوره ملک شصت و هفتمین سوره قرآن کریم است که مکی است و 30 آیه دارد. نام دیگر این سوره «المنجیه» و «الواقعیة» می باشد.
از رسول خدا صلی الله علیه آله وسلم روایت شده است: هر کس در شب سوره ملک را قرائت کند اجری مانند احیای شب قدر را خواهد داشت.2 و ایشان خود هر شب پیش از خواب این سوره را قرائت می کردند.
ایشان در روایتی دیگر فرموده اند: دوست دارم که سوره ملک در قلب هر مؤمنی باشد.
همچنین فرمودند: بدانید سوره ملک از طرف قاری و صاحب این سوره در روز قیامت مجادله می کند و برای او طلب آمرزش و مغفرت می کند.
یکی از ارزش ها وبرتری های این سوره نجات دهندگی ان است . ابن عباس می گوید: مردی بر روی قبری نشست در حال که نمی دانست آنجا قبری است.و سوره ملک را قرائت نمود ناگاه صدایی بلند شنید که می گوید: این سوره نجات دهنده است. این مطلب را به عرض پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وسلم رساندند ایشان فرمود: این سوره نجات دهنده از عذاب قبر است.
امام باقر علیه السلام نیز در فضیلت این سوره فرمودند: سوره ملک، سوره مانعه است و مانع از عذاب قبر می شود و در تورات نیز سوره ملک نوشته شده است .هر کس در شب ها این سوره را قرائت نماید عملی زیاد و پاک و نیکو به جا آورده است. و از گروه غفلان نوشته نمی شود. من پس از نماز عشای خود به حالت نشسته آن را قرائت می کنم و پدرم امام سجاد علیه السلام در شب و روز این سوره را قرائت می کرد. هر کس ان را قرائت کند هنگامی که نکیر و منکر از جانب پاهایش وارد قبرش می شوند پاهایش به این دو فرشته می گویند: شمارا به بالاتر از من راهی نیست زیرا این بنده خدا به روی ما ایستاد و سوره ملک را در شب و روز قرائت می کرد و اگر از جانب شکم و سینه اش بیایند به آنها گفته می شود که شما را به این بنده راهی نیست؛ زیرا او، سینه اش را جایگاه سوره ملک قرار داده است و اگر نکیر و منکر از جانب سرش بیایند زبانش به آن دو می گو.ید: شما را به پایین تر از من راهی نیست زیرا این بنده خدا به وسیله من سوره ملک را هر شب و روز قرائت می کرد.
امام صادق علیه السلام نیز در این باره فرمودند: هر کس سوره ملک را در نماز واجب خود یا پیش از آنکه بخواند قرائت نماید تا صبح در امان الهی خواهد بود تا وارد بهشت شود
آثار و برکات سوره
1) امنیت
پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم فرموده است: در کتاب خدا سوره ای است که سی آیه دارد و هر کس پیش از خوابیدن آن را قرائت کن خداوند برای او سی حسنه می نویسد و سی گناه از او را پاک می کند وسی درجه بر دجات او می افزایدئو فرشته ای از فرشتگان خدا مأمور می شود تا بال هایش را بر روی او بگسترد و او را از هر بدی و آفتی نگه دارد تا از خواب بیدار شود و این سوره از جانب صاحبش در روز قیامت مجادله می کند و آن سوره ملک است.
امام صادق علیه السلام نیز در این باره فرمودند: هر کس سوره ملک را در نماز واجب خود یا پیش از آنکه بخواند قرائت نماید تا صبح در امان الهی خواهد بود تا وارد بهشت شود.
2) شفاعت و بخشش
رسول خدا صلی الله علیه و اله وسلم فرموده است: سوره در قرآن است که سی آیه دارد و فرد قرائت کننده خود را آنقدر شفاعت می کند تا او را ببخشند و آن سوره ملک است.
همچنین فرموده اند: هر کس سوره ملک را قرائت کند نجات دهنده او از عذاب قبر است و به اجری همانند کسی که شب قدر را احیا داشته است اعطا می شود و هر کس این سوره را حفظ کند. انیس و مونس او در قبر خواهد شد و او را از هر حادثه و عذاب در قبر نگه می دارد او را به خدا نزدیک می کند تا اینکه وارد بهشت شود در حالی که از وحشت قبر در امان است.
امام باقر علیه السلام نیز در فضیلت این سوره فرمودند: سوره ملک، سوره مانعه است و مانع از عذاب قبر می شود و در تورات نیز سوره ملک نوشته شده است. هر کس در شب ها این سوره را قرائت نماید عملی زیاد و پاک و نیکو به جا آورده است. و از گروه غفلان نوشته نمی شود. من پس از نماز عشای خود به حالت نشسته آن را قرائت می کنم و پدرم امام سجاد علیه السلام در شب و روز این سورهرا قرائت می کرد
3) غفران برای اموات
قرائت قرآن و هدیه کردن ثواب آن به گذشتگان، موجب رفع گرفتاری های آخرتی آنها و مغفرت و بخشش برای ایشان خواهد بود. رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم در این باره فرموده است: هر کس سوره ملک را قرائت کن وبه برداران خود که در گذشته اند هدیه کند ثواب آن با سرعت برق به آنها خواهد رسید و در عذاب گناهان ایشان تخفیف داده می شود و مایه انس ایشان در قبر می شود.
از حضرت صادق علیه السلام نیز روایت شده : هر کس سوره ملک را برای میّتی بخواند از عذابی که در آن است تخفیف داده می شود و اگر قرائت کننده به اموات هدیه کند ثواب آن با سرعت برق به انها می رسد.
Tebyan.net
سیاف